درمان ناباروری با IVF (آی وی اف)

آی وی اف یک روش درمان ناباروری می باشد که در طی آن  لقاح تخمک در محیط خارج از رحم انجام می شود. در این روش اسپرم سالم و تخمک سالم می تواند از زوجین گرفته شوند و یا اینکه اسپرم و تخمک از نوع اهداکننده باشند. درمان ناباروری با IVF یکی از جدیدترین و موثرین روش های درمان نازایی در جهان است.

از IVF ( آی وی اف ) می توان به عنوان یکی از پیشرفته ترین و اثرگذارترین تکنیک های کمک باروری و تولید مثل ، یاد کرد. آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی در حقیقت نوعی تکنولوژی است که با برداشت تخمک ها از تخمدان های مادر و پروراندن آن با اسپرم پدر سبب بارور شدن تخمک می شود. شایان ذکر است که در این روش ، در برخی شرایط خاص ممکن است دکتر سوزان پیروان ، بهترین فوق تخصص نازایی در تهران ، نطفه را به یک حامل دیگری غیر از مادر انتقال دهد ( حامل جایگزین ) تا در آن جا بارور شود. برای اطلاعات بیشتر از این درمان ناباروری در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

با انجام آی وی اف بسیاری از خانم هایی که دچار مشکل ناباروری بودند، موفق به بارداری شده اند.  علل ناباروری زوجین  20 درصد مربوط به هر دو زوج و 40 درصد مربوط به خانم و 40 درصد مربوط به مرد می باشد.

مراحل درمان ناباروری با IVF

مراحل و پیش مراحل این درمان تحت نظرات متخصص زنان و زایمان انجام می شود. برای بهره بردن از این روش لازم است مراحل زیر سپری شود:

تحریک تخمدان جهت تخمک گذاری با تزریق هورمون های مخصوص

در این مرحله وضعیت فولیکول های تخمدان، رحم و لوله های فالوپ به کمک سونوگرافی و آزمایش خون بررسی می شوند.

عمل پانکچر یا تخمک گیری

به خارج کردن تخمک های سالم و بالغ از تخمدان با استفاده از سوزن ظریف و روش سونوگرافی و یا لاپاراسکوپی، پانکچر می گویند.

جمع آوری اسپرم

همسر خانم باید در روز خارج کردن تخمک، نمونه اسپرم های خود را در داخل ظرف مخصوص آزمایشگاهی آماده کند. نمونه های اسپرم گرفته از مرد دو بار در داخل آزمایشگاه شسته می شود. بعد از شستشو کیفیت اسپرم ها بهبود می یابند. اسپرم های سالم و پر تحرک برای انجام لقاح استفاده می شوند.

بارور کردن تخمک

در محیط آزمایشگاه اسپرم با کیفیت به تخمک های سالم جمع آوری شده، اضافه می شود.  عمل لقاح در داخل محیط آزمایشگاهی  و در ظروف مخصوص آزمایشگاه با استفاده از اسپرم سالم انجام می شود.

انتقال جنین تشکیل شده به رحم مادر

دو تا پنج روز بعد از لقاح آزمایشگاهی جنین در داخل رحم مادر قرار داده می شود. هنگامی که تخمک بارور شده به شکل توپی از چندین سلول در آید، آماده انتقال به رحم مادر می باشد. جنین تازه رشد کرده با کمک کاتتر از مسیر گردن رحم داخل رحم می شود. این مرحله خیلی راحت و بدون درد است. دو هفته بعد از انتقال جنین به داخل رحم مادر، تست خون بارداری انجام می شود.  اگر جواب آزمایش خون بارداری خانم مثبت باشد، بعد از گذشت 2 الی 3 هفته بعد، انجام سونوگرافی جهت ارزیابی وضعیت جنین تجویز می شود.

کاربرد درمان ناباروری با آی وی اف

• اندومتریوز
• انسداد لوله های فالوپ
• اختلال نارسایی زودرس تخمدان
• اختلالات تخمک گذاری
• عدم کیفیت تخمک
• مشکل ذخیره تخمک

• ناباروری با علت مردانه، تعداد کم اسپرم و یا وجود اختلال ژنتیکی اسپرم
• عدم توانایی اسپرم جهت بارور کردن تخمک
• وجود ترشحات کشنده اسپرم در دهانه رحم
• بیماری های ژنتیکی مادر و یا پدر
• مشکل ناباروری با علت ناشناخته

مزایای انجام روش کمک باروری ( IVF )

درمان ناباروری با آی وی اف یکی از قدیمی ترین روش های کمک باروری است. تاکنون عارضه ای در مورد این روش درمانی گزارش نشده است. زوجینی که با انجام روش های مختلف موفق به باروری نشده اند، می توانند با استفاده از این تکنولوژی بارور شوند.  

افرادی که ناقل ژن معیوب هستند و یا دچار اختلال و یا ناهنجاری های جنینی می باشند، می توانند از این روش استفاده کنند. اگر در ژنتیک مرد و یا خانم اختلالات کروموزومی و یا بیماری های هموفیلی  یا تالاسمی قرار داشته باشد، در داخل آزمایشگاه جنین تشکیل شده و از جنین نمونه برداری انجام می شود. بررسی های مختلف بر روی بیوپسی گرفته شده انجام می گردد. اگر جنین در شرایط عادی باشد، به داخل رحم مادر منتقل می شود.

از این روش کمک باروری برای زوجینی که مشکل تالاسمی مینور دارند، استفاده می شود تا فرزند سالم داشته باشند. با انجام این روش فرزند دارای مشکل تالاسمی ماژور متولد نمی شود.

دلایل شکست درمان ناباروری با IVF

در برخی موارد انجام درمان ناباروری با IVF با شکست مواجه می شود و خانم باردار نمی گردد.  مهمترین دلایل شکست این روش درمانی عبارتند از:

• سن بالای خانم
• کیفیت پایین جنین تشکیل شده
• بی کیفیت بودن اسپرم و یا تخمک لقاح یافته
• وجود مشکل در لگن و یا رحم مادر
• مشکل در تکنیک انتقال جنین

• عدم پاسخ دهی صحیح تخمدان به هورمون های تزریق شده جهت افزایش تولید تخمک
• ابتلا به ناهنجاری های کروموزومی
• اختلال در لانه گزینی جنین در داخل رحم

کدام مشکلات نازایی ، منجر به استفاده از روش IVF می شوند ؟

• بانوانی که سن آن ها بالاتر از 40 سال است و احتمال باروری در آن ها کم است.
• خانم هایی که لوله های رحم (  لوله فالوپ ) آن ها آسیب دیده یا مسدود شده است.
• خانم هایی که دچار کاهش عملکرد تخمدان ها شده اند.
• بانوان مبتلا به آندومتریوز
• خانم هایی که دچار فیبروئید رحم می باشند.
• آقایانی که با مشکل ناباروری از قبیل اختلال در شکل اسپرم یا تعداد کم اسپرم ،  مواجه هستند.
• ناباروری های بدون دلیل معین
• ناباروری توصیف نشده
• اشخاصی که دچار اختلالات ژنتیکی هستند.
• بعلاوه در مواردی که امکان انتقال بیماری های ژنتیکی به فرزند وجود داشته باشد ، نیز زوجین می توانند از روش IVF استفاده کنند.

در چنین مواردی ، نطفه ها به منظور وجود ناهنجاری های ژنتیکی در لابراتوار ، تحت بررسی و آزمایش قرار می گیرند و در نهایت نطفه ای که فاقد هر گونه نقص ژنتیکی باشد برای باروری انتخاب می شود.

فیلم درمان ناباروری با IVF

فیلم درمان ناباروری با IVF دکتر سوزان پیروان را ااز ویدئو زیر مشاهده کنید.

روش درمان IVF چگونه است؟

در روش آی وی اف پزشک متخصص داروهای هورمونی را تجویز می کند که موجب تحریک تخمک گذاری می شوند. در این روش پزشک با استفاده از سوزن بسیار  ظریف و با کمک سونوگرافی واژینال، تخمک ها را از داخل تخمدان خارج می کند. خانم ها در زمان انجام این مرحله ( IVF )  تحت بیهوشی خفیف قرار می گیرند. سپس سوزن خیلی ظریف از طریق واژن وارد شده و پس از عبور از محوطه لگن به تخمدان می رسد، تا عمل تخمک گیری انجام شود. بعد از استخراج، تخمک ها از نظر کیفیت و بلوغ بررسی شده و اگر لازم باشد برای مدت 2 هفته در محیط آزمایشگاهی نگهداری می شوند.

تخمک ها در محیط آزمایشگاه با اسپرم مرد بارور می شوند و پس از 2 الی 5 روز بعد ، به رحم مادر انتقال می یابند. به طور کلی این پروسه شامل چهار مرحله است:

1. تحریک تخمدان برای تخمک گذاری
2. فرآیند تخمک گیری یا پانکچر
3. بارور کردن تخمک
4. انتقال جنین به رحم پس از دو تا 5 روز از زمان لقاح گذاری

آیا با وجود داشتن فرزند می توان درمان نازایی با آی وی اف انجام داد؟

به طور کلی داشتن فرزند مانعی برای عدم انجام IVF نیست. تمامی خانم هایی که در سن مناسب قرار دارند و از نظر وزنی ، سلامت هستند می توانند این پروسه را انجام دهند. اجتناب از سیگار و مواد مخدر و سن زیر 35 سال در انجام این پروسه و رسیدن به موفقیت نقش مهمی دارد.

آمادگی قبل از درمان IVF

قبل از شروع آی وی اف  باید اقدامات زیر انجام گیرند :

• بر روی خانم ها باید آزمایش تخمدان انجام گیرد. نتیجه آزمایش تخمدان ، بیانگر اندازه و کیفیت تخمک های زن می باشد.
• رحم زن باید مورد بررسی قرار گیرد تا سلامت آن مشخص گردد ؛ چرا که انتخاب بهترین روش باروری ، مستلزم سلامت رحم می باشد.
• آقایان می بایست آزمایش اسپرم ( نمونه برداری از منی ) را انجام دهند. نتیجه این آزمایش مبیّن تعداد ، اندازه و شکل اسپرم می باشد.
• لازم به ذکر است که در صورت ضعیف بودن اسپرم ، ممکن است نیاز به انجام فرآیندی موسوم به ICSI باشد.
• ICSI یا بارداری به روش میکرواینجکشن ، فرآیندی است که می تواند در بارداری با تکنولوژی IVF ، مورد استفاده قرار گیرد.
• در این فرآیند ، اسپرم مرد به صورت کاملا مستقیم به تخمک زن تزریق می شود.

پس از این که نطفه به رحم منتقل شد ، مادر قادر به انجام فعالیت های روزانه خود خواهد بود ، اما از آن جا که احتمال بزرگ شدن تخمدان ها وجود دارد توصیه می شود انجام فعالیت های شدید محدود گردد.

نتیجه درمان ناباروری با آی وی اف

• تقریبا 12 الی 14 روز پس از بازیابی تخمک ، نمونه خون مادر جهت تعیین حاملگی ، مورد بررسی و آزمایش قرار می گیرد.
• در صورتی که بارداری تایید شود پزشک معالج ، فرد را به متخصص درمان ناباروری ارجاع می دهد.
• چنانچه فرد باردار نباشد ، پزشک مصرف پروژسترون را برای وی متوقف می کند و در نتیجه ممکن است فرد 7 روز بعد ، عادت ماهیانه شود.

لازم به ذکر است در صورتی که فرد پریود نشود و به صورت غیرطبیعی دچار خونریزی شود ، حتما باید به پزشک معالج خود رجوع نماید.در این موارد چنانچه فرد تصمیم به انجام مجدد IVF داشته باشد ، پزشک برخی اقدامات ضروری جهت افزایش احتمال بارداری در این تکنیک را به وی پیشنهاد خواهد کرد.

درصد موفقیت درمان IVF به چه عواملی بستگی دارد ؟

بعد از درمان ناباروری با IVF ، احتمال بارداری یک جنین سالم به عوامل زیر بستگی دارد :

• سن مادر : هر چه سن مادر کمتر باشد امکان بارداری یک جنین سالم ، بیشتر خواهد شد. از این رو غالبا به خانم های بالای 41 سال توصیه می شود به منظور افزایش میزان موفقیت در بارداری از تخمک های اهدا شده در این روش ، استفاده کنند.
• وضعیت نطفه انتقال داده شده : نطفه هایی که رشد بیشتری داشته اند منجر به افزایش احتمال بارداری می شوند.
• سابقه بارداری : احتمال بارداری با روش ای وی اف برای خانم هایی که سابقه بارداری قبلی داشته اند بیش از سایرین می باشد. لازم به ذکر است احتمال موفقیت بارداری برای خانم هایی که قبلا چندین مرتبه از روش IVF برای باروری استفاده کرده و در این راستا موفق نبوده اند کمتر از دیگر افراد می باشد.
• دلیل ناباروری : طبیعتا شانس بارداری با روش IVF ، در صورت داشتن تخمک نرمال افزایش می یابد. از این رو احتمال باروری در خانم هایی که به آندومتریوز شدید مبتلا هستند ، کمتر از خانم هایی است که دچار ناباروری غیرقابل توصیف می باشند.
• سبک زندگی :  مصرف سیگار احتمال شانس باروری به روش ای وی اف را تا 50 درصد کاهش می دهد.

بر این اساس ، غالبا خانم های سیگاری تعداد تخمک های کمتری را در این روش بازیابی خواهند کرد و حتی در برخی موارد ممکن است با سقط جنین مواجه شوند.

اضافه وزن ، از دیگر عواملی است که منجر به کاهش احتمال موفقیت بارداری یک جنین سالم می شود.

از موارد دیگری که می توانند به کاهش شانس باروری بیانجامند می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• مصرف الکل
• مصرف کافئین بیش از حد
• مصرف داروهای خاص

برای اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره تماس های داخل سایت خانم دکتر سوزان پیروان ، فوق تخصص نازایی تماس حاصل بفرمایید.

زمان تست بارداری بعد از درمان ناباروری با IVF

پس از انجام این پروسه درمان نازایی ، حدود دو تا سه هفته بعد برای بررسی باردار بودن ، تست خون دهید ؛ در صورتی که تست خون شما مثبت باشد ، به دکتر نازایی خود مراجعه کرده و وضعیت خود را بررسی کنید. در این هنگام دکتر برای شما آزمایش سونوگرافی می نویسد.

درصد موفقیت درمان نازایی با آی وی اف

کسانی که بار اول آی وی اف انجام داده اند و نتیجه ای دریافت نکرده اند ، در چه موقعی می توانند مجدد روند را انجام دهند؟

علل بسیاری در ارتباط با شکست روش فوق وجود دارد. عبارتند از :

• کیفیت اسپرم
• کیفیت تخمک ها
• کیفیت جنین منتقل شده

در برخی افراد بعد از انجام ای وی اف نیاز است که عمل هیستروسکوپی نیز انجام شود. فراموش نکنید هرگز ترس به دل راه ندهید و فقط روند درمان کمک باروری را انجام دهید.

درمان نازایی با آی وی اف مرحله پانکچر تخمدان ها

مراحل درمان ناباروری با IVF چگونه انجام می شود؟ صحبت های دکتر سوزان پیروان را در اینباره بشنوید.

خطرات روش درمان ناباروری با آی وی اف

اگر چه روش IVF برای درمان مشکلات ناباروری گزینه ای مناسب و عالی به نظر می رسد ، اما این پروسه برای تمامی زوجین پیشنهاد نمی شود چرا که گاهاً برای برخی از افراد می تواند با خود مشکل ها و معایبی را نیز به همراه داشته باشد. این مشکلات هرچند که در میان عموم خیلی رایج و شایع نمی باشند اما لازم است در صورت انتخاب این تکنیک به عنوان روش درمانی در مورد مشکلات احتمالی آن نیز آگاه باشید و با اطلاعات کامل تصمیم بگیرد. در ادامه به برخی از این مشکلات اشاره خواهیم کرد.

• پر هزینه و زمان بر بودن : بارور کردن تخمک ها بیرون از بدن انسان نیازمند اقدامات آزمایشگاهی و استفاده از دارو های گران قیمت دارد. تحت نظر گرفتن نحوه پاسخدهی بدن به دارو ها نیز زمان بسیار زیادی را نیاز دارد. IVF برای اینکه با موفقیت بالایی همراه باشد نیاز به انجام آزمایش خون و سونوگرافی به تعداد دفعات بالایی دارد که همین مسئله هزینه و زمان بسیار زیادی را از بیماران دریافت خواهد کرد.
• احتمال چند قلوزایی : در صورت انتقال بیش از یک جنین به رحم ، احتمال اینکه بارداری به صورت دو یا چند قلو باشد بسیار زیاد خواهد بود. با وجود اینکه بسیاری از زوجین این موضوع را یک اتفاق مثبت و موهبت می دانند اما چند قلو باردار شدن ، زنان را در ردیف بارداری های پر خطر قرار می دهد. برخی از پزشکان می توانند با استفاده از روش های مناسب تعداد مشخصی از جنین ها را که به شکلی موفق کاشته شده اند را انتخاب و نگه دارند. این کار با وجود اینکه می تواند عواقبی داشته باشد اما احتمال باروری چند قلویی را کاهش می دهد.
• احتمال باروری خارج از رحم : زنانی که مشکل ناباروری دارند بیشتر در خطر بارداری بیرون از رحم می باشند ، علاوه بر آن نیز تمامی روش های درمانی کمکی مانند آی وی اف خطر بروز این اتفاق را افزایش می دهد.

کلام آخر

روش کمک باروری آی وی اف برای درمان ناباروری زوجین بسیار موثر است. در این روش جنین لقاح داده شده در محیط آزمایشگاهی به رحم مادر منتقل می شود. حدود 4 الی 6 هفته زمان برای انجام این روش درمانی لازم است. مدیریت استرس  و رعایت رژیم غذایی سالم بر موفقیت این روش درمانی تاثیر می گذارد.